तीरंदाजी/धनुर्विद्या खेळाची माहिती Archery Information in Marathi

Archery Information in Marathi धनुर्विद्या किवा तिरंदाजी हा खेळ प्राचीन काळापासून म्हणजे अगदी रामायण महाभारत या काळापासून खेळला जाणारा खेळ आहे. धनुर्विद्या किवा तिरंदाजी म्हणजे धनुष्याच्या सहाय्याने बाण नेम धरून प्रक्षेपण करण्याची कला किवा गुण. प्राचीन काळी तिरंदाजीचा उपयोग युध्दामध्ये किवा प्राण्यांचे शिकार करण्यासाठी केला जात होता. तिरंदाजी करणाऱ्या व्यक्तीला धनुर्धर किवा तिरंदाज म्हणतात. तिरंदाजी हा खेळ बहुतेक ९००१ वर्षापासून खेळला जाणारा एक जुना ख्र्ल आहे.

भारत, पारसी, न्यूबियन, ग्रीक, पार्थी, चीनी आणि जपानी लोकांच्यामध्ये मोठ्या प्रमाणात धनुर्धर होते. वेगवेगळ्या संस्कृतीत बाण धरण्याची किवा मारण्याची पध्दत वेगवेगळी असते. काही जन बाण डाव्या किवा उजव्या बाजूला सोडतात हे हाताची पकड कशी आहे त्यावर अवलंबून असते. अरबी तिरंदाजी मध्ये बाण उजव्या बाजूला सोडले जातात तर पाश्च्यात तिरंदाजीमध्ये बाण डाव्या बाजूला सोडला जातो.

archery information in marathi
archery information in marathi

भारतीय धनुर्विद्या किवा तिरंदाजिचा इतिहास – history of archery 

भारतामध्ये प्राचीन काळी धनुष्य आणि बाणाचा वापर प्राण्यांची शिकार करण्यासाठी किवा युध्दामध्ये युध्द लढण्यासाठी एक शास्त्र म्हणून केला जायचा. प्राचीन काळी युध्दभूमीवर धनुर्धारी लोकांच्या वीर प्रयत्नामुळे अनेक राज्यांचा मिळाला. पूर्वीच्या काळी धनुर्धर पाईन नावाच्या बाणाचा उपयोग करायचे. काही तज्ञ व्यक्तीच्या अभ्यासानुसार या बाणाला लांबलचक दंड आणि एक धारधार आणि मजबूत टोक होते. धनुष्य हे सर्व प्रथम मेसोलीथिक युगाच्या सुरुवातीस किवा पलेओलीथिक युगाच्या शेवाच्या काळामध्ये विकसित झाले आहे.

सर्वात जुना तिरंदाजीचा वापर केलेला धनुष्य हा डेन्मार्कचा आहे. पुरातत्व शास्त्रज्ञांच्या मते बर्याच देशामध्ये बाणाचे शाफ्ट होते. स्वीडन, इजिप्त आणि डेन्मार्क या देशांमध्ये धनुर्विद्या प्रचलित होती त्याचबरोबर आशिया आणि इस्लामिक राज्यामध्ये हि तिरंदाजीचा वापर केला जात होता.  लोकांना अगदी पूर्वीच्या काळा पासून धनुष्य आणि बाण वापरण्याचे प्रशिक्षण दिले जायचे. प्राचीन काळी धनुष्य आणि बाणांची विविधता भिन्न श्रेणीनुसार तयार केली जात असत. तिरंदाजी हा खेळ १९७२ च्या म्युनिच खेळामधील ऑलम्पिकचा भाग बनला.

१९७५ मध्ये आधुनिक काळातील तिरंदाजीसह भारताचा प्रयत्न सुरु झाला आणि त्यागोदर १९७३ मध्ये तिरंदाजीच्या इतिहासातील एक महत्वाची संघटना स्थापन करण्यात आली आणि ती म्हणजे भारतीय तिरंदाजी संघटना. हि संघटना राष्ट्रीय तसेच अंतरराष्ट्रीय मान्यता असणाऱ्या खेळांसाठी आणि तिरंदाजीचे महत्व उंचवण्यासाठी हि संघटना मदत करते त्याचबरोबर आर्चरी असोशियेशन ऑफ इंडिया हि संस्था भारताव्यतिरिक्त आशिया खंडामध्ये देखील तिरंदाजी वाढवण्यासाठी मोलाचे काम करते.

भारतीय तिरंदाजी संघटना जे लोक किवा विद्यार्थी धनुर्विद्या शिकण्यासाठी उत्स्चुक आहेत त्यांना प्रशिक्षण देण्यासाठी मदत करते तसेच प्रशिक्षण घेण्यासाठी योग्य पायाभूत सुविधा उपलब्ध करून देतात. भारतातील तरुणदीप राय, जयंत तालुकदार आणि लिंबा राम या खेळाडूंनी राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय पातळीवर भाग घेवून या खेळामध्ये उत्कृष्ट कामगिरी करून देशाचे नाव उंचावले. भारतामध्ये या खेळाविषयी खूप लोकप्रियता आहे तसेच हा प्राचीन काळी देवांनी खेळलेले खेळ आहे त्यामुळे या खेळला सर्वोच खेळ म्हणून मान्यता देण्याची गरज आहे.

तिरंदाजीचे प्रकार – types of archery 

जगभरामध्ये आज अनेक प्रकारचे धनुर्विद्या खेळ खेळले जातात. मुख्यता या खेळाचे चार प्रकार आहेत आणि ते म्हणजे लक्ष्य, फील्ड, क्लाउट आणि फ्लाइट आहेत आणि प्रत्येक प्रकारासाठी धनुष्य आणि बाण हाताळायच्या काही वेगळ्या पद्धती आणि उपकरणे आवश्यक असतात.

  • लक्ष्य तिरंदाजी ( target archery information in Marathi )

ऑलिम्पिकमध्ये लक्ष्य तिरंदाजीचा अभ्यास केला जातो आणि बहुतेक नवीन खेळाडूंसाठी प्रथम ती शिकवली जाते. लक्ष्य तिरंदाजी सपाट पृष्ठभागावर निर्दिष्ट अंतरावर निश्चित केलेल्या लक्ष्यांवर बाणांची एक संच संख्या सेट करतात. हा तिरंदाजीचा प्रकार बंदिस्त जागेत किवा मैदानामध्ये खेळला जावू शकतो.

  • क्लाउट तिरंदाजी ( clout archery )

तिरंदाजीचा हा प्राचीन प्रकार मध्यम वयोगटातील सैन्य प्रशिक्षण म्हणून खेळत होते. लक्ष्य म्हणजे क्लाउट, ज्यामध्ये उभ्या स्टिकवर एक लहान ध्वज असतो आणि जो जमिनीत अडकलेला असतो आणि १६५ मीटर अंतरावर ठेवलेला आहे. प्रत्येक बाण ध्वजाप्रमाणे किती जवळ येईल यावर तिरंदाजांचा स्कोअर निश्चित केला जातो.  सर्वात जवळील बाण जो सर्वात जवळ पोहोचतो त्याला सर्वात जास्त गुण मिळतात.

  • फील्ड तिरंदाजी ( field archery )

वुडलँड आणि खडबडीत भूभागांवर फिल्ड तिरंदाजी प्रशिक्षण स्थापित केलेले असते. तिरंदाज वेगवेगळ्या लक्ष्यांवर अनुक्रमे निर्दिष्ट केलेल्या संख्येवर नेम धरून बाणाने मारावे लागते. तिरंदाजांना कदाचित चढ किंवा उतारावर तीर मारावे लागतो आणि लक्ष्य भिन्न आकार आणि भिन्न अंतरावर असू शकते जेणेकरून भाग घेत असलेल्या कोणालाही ते काय करीत आहेत याचा खरोखर विचार करावा लागेल.

  • फ्लाइट तिरंदाजी ( flight archery information in Marathi )

धनुर्विद्याच्या या स्वरूपामध्ये फक्त शक्य तितक्या लांब अंतरावर बाण सोडणे समाविष्ट आहे. तेथे कोणतेही लक्ष्य नाही परंतु त्यासाठी मोठ्या, सपाट क्षेत्राची आवश्यकता आहे. रिकर्व्ह, कंपाऊंड आणि लाँगबो वर्ग वेगवेगळे वजन श्रेणींमध्ये सर्व फ्लाइट तीरंदाजी शूट करू शकतात. जास्तीत जास्त शक्ती आणि ड्रॅग कमी करण्यासाठी विशेषज्ञ धनुष्य आणि हलक्या वजनाचे  बाण वापरले जातात.

तिरंदाजीचे नियम – rules of archery 

  • तिरंदाजांनी त्यांच्या खेळाच्या कामगिरीमध्ये वापरल्या जाणार्‍या उपकरणाच्या बाबतीत सर्व अधिकृत नियमांचे पालन केले पाहिजे.
  • लक्ष्यातून परत येणारा किंवा हँग होणारा बाण लक्ष्याच्या चेहर्यावर बनविलेल्या चिन्हाच्या आधारे स्कोअर करेल.
  • प्रतिस्पर्ध्यावर अन्यायकारक फायदा होईल अशी कोणतीही उपकरणे वापरली तर खेळाडूला खेळातून काढले जाते.
  • तीन बाणांच्या समाप्तीस जास्तीत जास्त वेळ दोन मिनिटे आणि सहा बाणांच्या समाप्तीसाठी चार मिनिटे आहे.
  • बाण धनुष्यावरुन किंवा चुकीच्या मार्गावरुन पडल्यास किंवा लक्ष्य उडून गेले किंवा कोसळले तर तो सोडलेला बाण विचारात घेतला जात नाही.
  • गुन्ह्याच्या तीव्रतेच्या आधारे, खेळाडूंना अपात्र ठरविले जाऊ शकते किवा खेळाडूला नियमांचे उल्लंघन करण्यासाठी स्पर्धा करण्यास बंदी घातली जाऊ शकते.

आम्ही दिलेल्या archery information in marathi wikipedia माहितीमध्ये काही चुकीचे आढळल्यास आपण तत्काळ आम्हाला comment box आणि email लिहून कळवावे तुम्ही दिलेली माहिती योग्य असल्यास आम्ही त्यामध्ये नक्की बदल करू. मित्रानो तुमच्याकडे जर तीरंदाजी/धनुर्विद्या या खेळाबद्दल अधिक माहिती असेल तर आम्हाला कंमेंट बॉक्स मध्ये कळवा आम्ही ते या information about archery in marathi  या article मध्ये update करू, मित्रांनो हि archery game information in marathi माहिती जर तुम्हाला आवडली असेल तर तुमच्या मित्र मंडळींमध्ये archery sports information in marathi Share करायला विसरू नका धन्यवाद अधिक माहितीसाठी भेट द्या :इनमराठी.नेट

Leave a Comment

error: छे.. छे... असं अजिबात चालणार नाही !!