ग्रामपंचायत माहिती Gram Panchayat Information in Marathi Pdf

Gram Panchayat Information in Marathi Pdf ग्रामपंचायत माहिती ग्रामपंचायत ही भारतातील पंचायती राज पद्धतीची स्थानिक स्वराज्य संस्था आहे, जी गाव किंवा लहान शहर पातळीवर आहे आणि पंचायती राजच्या पायाभूत पातळीवर आहे. ग्रामपंचायतीचे अध्यक्ष सरपंच असतात, जे निवडून आलेले प्रमुख असतात. पंचायती राज ही भारतीय उपखंडातील स्थानिक सरकारची सर्वात जुनी व्यवस्था आहे आणि पंचायती राज संस्था स्थानिक स्वराज्य संस्थांचे एकक म्हणून भारतामध्ये बऱ्याच काळापासून अस्तित्वात आहेत, विविध क्रमपरिवर्तन आणि संयोजनांमध्ये इ. स १९९२ मध्येच ते भारतीय संविधानाने अधिकृतपणे ७३ व्या सुधारणा कायद्याद्वारे भारताच्या संघीय लोकशाहीचा तिसरा स्तर म्हणून स्थापित केले.

‘पंचायत’ शब्दाचा अर्थ पाच (पंच) ची विधानसभा आणि राज म्हणजे ‘नियम’. पारंपारिकरित्या पंचायतींमध्ये स्थानिक समाजाने निवडलेले वृद्ध आणि शहाणे लोक होते, जे व्यक्ती आणि गावांमधील वाद मिटवायचे. पंचायतीच्या नेत्याला मुखिया किंवा सरपंच म्हणून संबोधले जायचे. साधारणपणे सर्वात ज्येष्ठ व्यक्ती या पदावर निवडली जाईल.

पंचायती राज व्यवस्था ही प्रत्यक्ष लोकशाहीचा एक प्रकार म्हणूनही ओळखली जाते. पंचायत शेती, कुटीर उद्योग, मत्स्यव्यवसाय, ग्रामीण घरे आणि विद्युतीकरण, सर्वांसाठी स्वच्छ पिण्याचे पाणी, दारिद्र्य निर्मूलन, प्रौढ शिक्षण, आरोग्य आणि स्वच्छता, आणि दुर्गम वन आदिवासींसारख्या दुर्बल घटकांचे कल्याण यासंबंधी योजना आखू आणि त्यांची अंमलबजावणी करू शकते.

gram panchayat information in marathi pdf
gram panchayat information in marathi pdf
अनुक्रमणिका hide
1 ग्रामपंचायत माहिती – Gram Panchayat Information in Marathi Pdf

ग्रामपंचायत माहिती – Gram Panchayat Information in Marathi Pdf

संस्थाग्रामपंचायत
ग्रामपंचायत म्हणजे कायग्रामपंचायत ही भारतातील पंचायती राज पद्धतीची स्थानिक स्वराज्य संस्था आहे, जी गाव किंवा लहान शहर पातळीवर आहे आणि पंचायती राजच्या पायाभूत पातळीवर आहे. ग्रामपंचायतीचे अध्यक्ष सरपंच असतात, जे निवडून आलेले प्रमुख असतात.
सदस्याची निवडसदस्याची निवड गावातील लोकांच्याद्वारे मतदान घेवून केली जाते.
ग्राम पंचायत सदस्यांची संख्यापाच (५)

ग्रामपंचायत म्हणजे काय

ग्रामपंचायत ही भारतातील पंचायती राज पद्धतीची स्थानिक स्वराज्य संस्था आहे, जी गाव किंवा लहान शहर पातळीवर आहे आणि पंचायती राजच्या पायाभूत पातळीवर आहे. ग्रामपंचायतीचे अध्यक्ष सरपंच असतात, जे निवडून आलेले प्रमुख असतात.

पंचायती राज संस्था (PRI) मध्ये तीन स्तर असतात 

  • गाव पातळीवर ग्रामपंचायत.
  • तालुका पातळीवरील ग्रामपंचायत.
  • जिल्हा स्तरावर जिल्हा पंचायत.

ग्रामपंचायतीची रचना 

  • प्रत्येक गावात १८ वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या लोकांची बनलेली ग्रामसभा असते आणि ते भारताचे नागरिक असतात.
  • ग्रामसभेचे प्रतिनिधित्व पंचायत करते आणि सरपंच असलेल्या अध्यक्षांची निवड करते.
  • ग्राम पंचायत प्रतिनिधी किंवा प्रभाग पंच असलेल्या लहान भागात विभागलेली असते आणि त्यामध्ये सरपंच आणि इतर पंच असतात.
  • ज्या गावामध्ये २० लाखांपेक्षा कमी लोकसंख्या आहे तेथे गाव, मध्यवर्ती आणि जिल्हा स्तरावर पंचायत असते.
  • पंचायतीचे प्रमुख सरपंच किंवा गावचे प्रमुख असतात.

ग्रामपंचायत आपली कर्तव्ये कश्या प्रकारे पार पाडते 

सरपंच, सदस्य आणि ग्रामसेवक ग्रामपंचायतीच्या वतीने तालुका आणि जिल्हा स्तरावर बैठकांना उपस्थित राहून किंवा अधिकृत नोंदी पाठवून गावातील लोकांच्या समस्या आणि मताचे प्रतिनिधित्व करतात. त्याचबरोबर राज्याचे पंचायत आणि ग्रामविकास मंत्री राज्याच्या ग्रामपंचायत विभागाचे सर्व कामकाज नियंत्रित करतात.

प्रशासकीय संस्था क्रम

  • केंद्र.
  • राज्य.
  • जिल्हा.
  • तालुका.
  • गाव (पंचायत).

ग्रामपंचायत हे मुख्यतः स्वतःच्या गावाशी संबंधित आहे. ग्रामस्थांचा हा गट राज्य सरकारकडे गावाच्या गरजा विचारण्याचा प्रभारी आहे. याला राज्य सरकार आणि केंद्र सरकारकडून निधी दिला जातो आणि राज्य आणि केंद्र सरकारच्या कायद्यांचे पालन केले जाते.

ग्रामपंचायतीचे अधिकार आणि कार्ये – powers and functions 

ग्रामपंचायतींची कार्ये, अधिकार आणि कर्तव्ये खालीलप्रमाणे निर्दिष्ट करते

  • सार्वजनिक मालमत्तेची स्वच्छता, निचरा आणि देखभाल.
  • पिण्याच्या पाण्याचा पुरवठा आणि पाणी पुरवठा आणि पाणी साठवण्याचे स्त्रोत निर्जंतुक करणे.
  • कोणत्याही साथीच्या रोगावर उपचारात्मक आणि प्रतिबंधात्मक उपाय.
  • सार्वजनिक रस्त्यांची देखभाल, दुरुस्ती, बांधकाम आणि संरक्षण.
  • ग्रामपंचायत निधीचे नियंत्रण आणि प्रशासन.
  • कर, दर किंवा शुल्क लादणे, मूल्यांकन आणि संकलन.
  • दफदार आणि चौकीदारांची देखभाल आणि नियंत्रण.

ग्रामपंचायत यासाठी तरतूद करू शकते

  • सार्वजनिक रस्त्यांच्या प्रकाशाची देखभाल.
  • विहिरी, तलाव आणि टाक्या खोदणे.
  • सहकारी शेती आणि उपक्रमांचा परिचय आणि प्रोत्साहन.
  • सार्वजनिक रस्त्यांच्या बाजूला झाडे लावणे आणि त्यांची देखभाल करणे.
  • बाजारांचे बांधकाम आणि नियमन.
  • खाद्य प्रक्रिया उद्योगांसह कुटीर, खादी, गाव आणि लघु उद्योगांना प्रोत्साहन देणे.
  • धर्मशाळा, विश्रामगृहे, गुरेढोरे आणि कार्ट शेडचे बांधकाम आणि देखभाल.
  • दुग्ध व्यवसाय, पशुपालन, कुक्कुटपालन आणि मत्स्यपालनाला प्रोत्साहन.
  • सामाजिक आणि शैक्षणिकदृष्ट्या मागासवर्गीयांचे कल्याण.
  • सामुदायिक मालमत्तेची देखभाल करणे.

राज्य शासनाने नियुक्त केलेली इतर कामे

  • प्राथमिक, सामाजिक, तांत्रिक, व्यावसायिक, प्रौढ किंवा अनौपचारिक शिक्षण.
  • कोणत्याही सार्वजनिक वाहतुकीचे व्यवस्थापन.
  • सिंचन.
  • विस्थापितांचे पुनर्वसन.
  • गुरांची सुधारित प्रजनन.
  • ग्रामीण दवाखाने, आरोग्य केंद्रे, प्रसूती आणि बालकल्याण केंद्रे.
  • जमीन सुधारणा आणि मृदा संवर्धनाद्वारे पडीक जमीन लागवडीखाली आणणे.
  • जमिनीच्या सहकारी व्यवस्थापनाची व्यवस्था करणे.
  • जमीन सुधारणा उपायांच्या अंमलबजावणीस मदत करणे.
  • ग्रामीण गृहनिर्माण कार्यक्रम.
  • ग्रामीण विद्युतीकरण.
  • गावातील वृक्षारोपण, सामाजिक वनीकरण आणि शेत वनीकरणाला प्रोत्साहन.
  • महिला आणि बाल विकास.

ग्रामपंचायत सचिवांची कार्ये  

पंचायत सचिवांच्या ग्रामसभेपूर्वीची कर्तव्ये

  • दिनांक, वेळ आणि ठिकाण यासारख्या ग्रामसभेच्या तपशिलांचा मोठ्या प्रमाणावर प्रचार करणे.
  • सरपंचाशी सल्लामसलत करून ग्रामसभेसाठी अजेंडा अंतिम करणे.
  • ग्रामसभेच्या बैठकीची नोटीस देणे.
  • मागील ग्रामसभेच्या ठरावांवर कारवाईचा अहवाल तयार करणे.
  • सध्याच्या ग्रामसभेच्या सभेपुढे ठेवण्यात येणाऱ्या अजेंडा आयटमवर नोट्स तयार करणे.

ग्रामसभेच्या संचालनादरम्यान पंचायत सचिवांची कर्तव्ये

  • ग्रामसभेच्या बैठकीला उपस्थित असलेल्या सदस्यांचे तपशील नोंदवणे.
  • मागील ग्रामसभेच्या ठरावांवरील कृती अहवाल सादर करणे.
  • ग्रामसभेची बैठक त्याच्या अजेंड्यानुसार सुरळीत पार पाडणे सुनिश्चित करणे.
  • ग्रामसभेचे इतिवृत्त रेकॉर्ड करण्यात सरपंचाला मदत करणे.
  • ग्रामसभेपुढे ठेवलेल्या कोणत्याही ठरावाच्या बाजूने / विरोधात टाकलेल्या मतांची नोंद

ग्रामसभा झाल्यानंतरची कर्तव्ये

  • ग्रामपंचायतीच्या सभांमध्ये ग्रामसभेच्या ठरावांचा विचार करण्यासाठी सरपंच आणि प्रभाग सदस्यांशी समन्वय साधणे.
  • ग्रामसभेचा अहवाल संबंधित उच्च अधिकाऱ्यांना पाठवणे.

ग्रामपंचायत विषयी महत्वाची माहिती 

  • ग्रामपंचायतीचे काम काय?

ग्रामपंचायत ही गावातील विकासाच्या संदर्भात समुदायाच्या आकांक्षा पूर्ण करण्यासाठी जबाबदार असणारी प्रमुख स्थानिक संस्था आहे. संपूर्ण वर्षभर सर्वांसाठी सुरक्षित पाणी आणि स्वच्छता सुविधांची उपलब्धता सुनिश्चित करणे ही मुख्यत्वे ग्रामपंचायतीची जबाबदारी आहे.

  • ग्रामपंचायत का महत्त्वाची आहे?

ग्रामपंचायत महत्वाची आहे कारण ती शांतता व सुव्यवस्था राखणे, किरकोळ वन उत्पादनांचे व्यवस्थापन, गावातील बाजारपेठ, सावकारी कर्जावर नियंत्रण आणि जलाशयांचे व्यवस्थापन इत्यादी कार्ये पार पाडते.

  • ग्रामपंचायत कशी निवडली जाते?

प्रत्येक प्रभाग एक प्रतिनिधी निवडतो जो प्रभाग सदस्य (पंच) म्हणून ओळखला जातो. ग्रामसभेचे सर्व सदस्य सरपंच निवडतात जे पंचायत अध्यक्ष असतात. प्रभाग पंच आणि सरपंच ग्रामपंचायत तयार करतात. ग्रामपंचायत पाच वर्षांसाठी निवडली जाते.

  • ग्रामपंचायतीवर कोण नियंत्रण ठेवते?

पंचायतीचे अध्यक्ष सरपंच म्हणून ओळखले जाणारे गावचे अध्यक्ष असतात. निवडून आलेल्या प्रतिनिधींचा कार्यकाळ पाच वर्षांचा असतो. पंचायतीचे सचिव हे पंचायतीच्या कामांवर देखरेख करण्यासाठी राज्य सरकारने नियुक्त केलेले एक न निवडलेले प्रतिनिधी असतात.

आम्ही दिलेल्या माहितीमध्ये gram panchayat information in marathi pdf काही चुकीचे आढळल्यास आपण तत्काळ आम्हाला comment box आणि email लिहून कळवावे तुम्ही दिलेली माहिती योग्य असल्यास आम्ही त्यामध्ये नक्की बदल करू.

मित्रानो तुमच्याकडे जर maharashtra gram panchayat information in marathi म्हणजेच “ग्रामपंचायत माहिती” याबद्दल अधिक माहिती असेल तर आम्हाला कंमेंट बॉक्स मध्ये कळवा टी योग्य असल्यास आम्ही ते या gram panchayat che adhikar information in marathi या article मध्ये upadate करू. मित्रांनो हि information about gram panchayat in marathi माहिती जर तुम्हाला आवडली असेल तर तुमच्या मित्र मंडळींमध्ये Share करायला विसरू नका धन्यवाद  अधिक माहितीसाठी भेट द्या :इनमराठी.नेट

1 thought on “ग्रामपंचायत माहिती Gram Panchayat Information in Marathi Pdf”

Leave a Comment

error: छे.. छे... असं अजिबात चालणार नाही !!