इंडियन पोस्ट ऑफिस माहिती Post Office Information in Marathi

Post Office Information in Marathi इंडियन पोस्ट ऑफिस माहिती मराठी सुरुवातीच्या काळात आता सारखे मोबाईल नव्हते. तेंव्हा जर माहिती किंवा खुशाली कळवायची असेल तर पत्रे पाठवली जायची. पत्रे इकडून तिकडे पोहोचवायचे काम हे पोस्टमन करता होते आणि हे सर्व ज्या मार्फत चालायचं त्याला पोस्ट ऑफिस अस म्हणतात. आज काल तस पोस्ट ऑफिस च काम थोड कमी झालंय पण त्याचे महत्व अजून तितकेच आहे. आज मग आपण पोस्ट ऑफिस बद्दल संपूर्ण माहिती घेऊ.

इंडियन पोस्ट ऑफिस माहिती मराठी – Post Office Information in Marathi

पोस्ट ऑफिस

पोस्ट ऑफिस ही एक सार्वजनिक सुविधा आहे जी मेल सेवा पुरवते, जसे की पत्रे-पार्सल स्वीकारणे, पोस्ट ऑफिस बॉक्स प्रदान करणे आणि टपाल तिकिटे, पॅकेजिंग आणि स्टेशनरी विकणे. पोस्ट ऑफिस अतिरिक्त सेवा देऊ शकतात, ज्या देशानुसार बदलतात.

यामध्ये शासकीय फॉर्म प्रदान करणे आणि स्वीकारणे (जसे की पासपोर्ट अर्ज), आणि सरकारी सेवा आणि शुल्कावर प्रक्रिया करणे (जसे की रस्ता कर, पोस्टल बचत किंवा बँक शुल्क). पोस्ट ऑफिसच्या मुख्य प्रशासकाला पोस्टमास्तर म्हणतात. पोस्टल कोड आणि पोस्ट ऑफिसच्या आगमनापूर्वी, पोस्टल सिस्टम पावती किंवा डिलिव्हरीसाठी विशिष्ट पोस्ट ऑफिसमध्ये वस्तू पाठवतात.

उत्पत्ती

“पोस्ट ऑफिस” हा शब्द १६५० पासून इंग्लंडमध्ये खाजगी मेल सेवांना कायदेशीर ठरवल्यानंतर १६५० पासून वापरात आहे. सुरुवातीच्या आधुनिक इंग्लंडमध्ये, या सेवेचे नाव पोस्ट रायडर्स  कुरिअर ठेवण्यात आले होते, नंतर “पोस्ट” असे केले गेले होते.

दर काही तासांनी पोस्टिंग हाऊसेस यांना (पोस्ट हाऊस म्हणूनही ओळखले जाते) प्रमुख शहरे किंवा “पोस्ट टाउन” दरम्यान महत्त्व पूर्ण पत्रव्यवहारास विलंब न करता प्रवास करण्यास परवानगी दिली. सुरुवातीच्या काळी अमेरिकेत पोस्ट ऑफिसला स्टेशन म्हणूनही ओळखले जात असे.

पूर्वी या सेवेत घोडा म्हणून वापरण्यात आला आणि नंतर या सेवांची जागा रेल्वे, विमान आणि ऑटोमोबाईलने घेतली. आज, “पोस्ट ऑफिस” हा शब्द सामान्यतः ग्राहक सेवा पुरवणाऱ्या सरकारी टपाल सुविधांना सूचित करतो. “सामान्य पोस्ट ऑफिस” हे कधीकधी टपाल सेवेच्या राष्ट्रीय मुख्यालयासाठी वापरली जाते.

टपाल सुविधा जी केवळ मेलवर प्रक्रिया करण्यासाठी वापरली जाते ती त्याऐवजी सॉर्टिंग ऑफिस किंवा डिलीव्हरी ऑफिस म्हणून ओळखली जाऊ लागली. ज्यामध्ये सॉर्टिंग किंवा पोस्टल हॉल म्हणून ओळखले जाणारे मोठे मध्यवर्ती क्षेत्र असू शकते. मेल प्रोसेसिंगला रेल्वे स्टेशन किंवा विमानतळांसह जोडलेल्या एकात्मिक सुविधा या ‘मेल एक्सचेंज’ म्हणून ओळखल्या जातात.

• नक्की वाचा: पोस्ट ऑफिस परीक्षा माहिती

भारतात, जवळजवळ प्रत्येक गावात ,पंचायत (एक “ग्राम परिषद”), शहरे आणि भारताच्या संपूर्ण भौगोलिक क्षेत्रामध्ये पोस्ट ऑफिस आढळतात. १९९० च्या दशकात खासगी कुरिअर कंपन्यांच्या आगमनानंतर भारताच्या टपाल प्रणालीने त्याचे नाव बदलून इंडिया पोस्ट असे ठेवले. हे भारत सरकारच्या टपाल खात्यामार्फत चालवले जाते.

इंडिया पोस्ट स्वदेशी पत्रे, पोस्टकार्ड, पार्सल, पोस्टल स्टॅम्प आणि मनी ऑर्डर (मनी ट्रान्सफर) स्वीकारते आणि वितरीत करते. भारतातील काही पोस्ट कार्यालये स्पीड पोस्ट (जलद वितरण) आणि देयके किंवा बँक बचत सेवा देतात. भारतीय टपाल कार्यालये विमा पॉलिसी विकणे किंवा वीज, लँडलाईन टेलिफोन किंवा गॅस बिलांसाठी देयक स्वीकारणे इत्यादि सेवा पुरवतात.

१९९० च्या दशकापर्यंत पोस्ट कार्यालये रेडिओ परवाने, सरकारी नोकऱ्यांसाठी भरती आणि सार्वजनिक कॉल टेलिफोन (पीसीओ) बूथच्या ऑपरेशनसाठी शुल्क गोळा करत असत.

इतिहास

२४०० बीसीई च्या सुरुवातीला इजिप्शियन फारोच्या हुकुमांचा प्रसार करणार्‍या शाही कुरियरच्या तुकड्यांचा पुरावा आहे आणि हे शक्य आहे की या  सेवा त्या तारखेच्या खूप आधी असतील . त्याचप्रमाणे, माऊंट कुरियर सेवा पुरवणाऱ्या पोस्ट हाऊसच्या प्राचीन प्रणाली असू शकतात, जरी सराव नेमका कोणी सुरू केला याबाबत स्त्रोत भिन्न आहेत.

पर्शियन साम्राज्यात, रॉयल रोडच्या बाजूने चपर खान प्रणाली अस्तित्वात होती .पूर्व दुसऱ्या शतकात मौर्य आणि हान राजवंशांनी भारत आणि चीनमध्ये तत्सम टपाल प्रणाली स्थापन केल्या होत्या. रोमन इतिहासकार सुएटोनियसने ऑगस्टस या एका इसमाला रोमन वाहतूक आणि कुरिअर नेटवर्क नियमित करण्याचे श्रेय दिले. 

रोमन सम्राट डायोक्लेटियनने नंतर दोन समांतर प्रणाली स्थापन केल्या. एक तातडीचे पत्रव्यवहार करण्यासाठी ताजे घोडे किंवा खेचर पुरवणे आणि दुसरी बल्क शिपमेंटसाठी मजबूत बैल पुरवणे.

पोस्ट ऑफिस योजना – Post Office Schemes in Marathi

• आर्मी पोस्टल सर्विस

ही भारतात सरकारी संचालित लष्करी मेल प्रणाली म्हणून काम करते. आर्मी पोस्टल सर्व्हिस सिस्टीमचे प्राथमिक वैशिष्ट्य म्हणजे सामान्यपणे त्यांना परदेशात आणि देशामध्ये (किंवा त्याउलट) ड्युटी स्टेशन दरम्यान पोस्ट केलेल्या लष्करी मेलला सामान्य घरगुती मेल रहदारीपेक्षा अधिक खर्च येत नाही.  आणि  याची खात्री करण्यासाठी अनुदान दिले जाते.

• इलेक्ट्रॉनिक भारतीय पोस्टल ऑर्डर

इलेक्ट्रॉनिक इंडियन पोस्टल ऑर्डर (ई-आयपीओ) २२ मार्च २०१३ रोजी सुरू करण्यात आले. सुरुवातीला केवळ परदेशात राहणाऱ्या नागरिकांसाठी. माहिती अधिकार अधिनियम, २००५ अंतर्गत माहितीच्या प्रवेशासाठी फी भरण्यासाठी पोस्टल ऑर्डरचा वापर केला जाऊ शकत होता . १४ फेब्रुवारी २०१४ रोजी सर्व भारतीय नागरिकांचा समावेश करण्यासाठी सेवेचा विस्तार करण्यात आला.

• पोस्टल लाइफ इन्शुरन्स

पोस्टल लाइफ इन्शुरन्स (PLI) १ फेब्रुवारी १८८४ रोजी भारताच्या महाराजाला राज्य सचिव (भारतासाठी) च्या स्पष्ट मंजुरीने सादर करण्यात आला. १८८४ मध्ये टपाल कर्मचाऱ्यांच्या हितासाठी ही मूलत: एक कल्याणकारी योजना होती आणि नंतर १८८८ मध्ये टेलिग्राफ विभागाच्या कर्मचाऱ्यांपर्यंत विस्तारित केली गेली.

• पोस्टल बचत

पोस्ट ऑफिस अनेक बचत योजना देते, ज्यात आवर्ती ठेव खाती, सुकन्या समृद्धी खाते (SSA), राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्रे (NSC), किसान विकास पत्र (KVP), सार्वजनिक भविष्य निधी, बचत-बँक खाती, मासिक-उत्पन्न योजना, ज्येष्ठ नागरिकांच्या बचत योजना आणि वेळ-जमा खाती.

• बँकिंग

२०१३ मध्ये हे उघड झाले की भारतीय टपाल सेवेने नवीन बँकिंग परवाने जारी करण्यासाठी आरबीआय मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केल्यानंतर बँकिंग उद्योगात प्रवेश करण्याची योजना तयार केली होती. अखेरीस ते पोस्ट बँक ऑफ इंडिया, एक स्वतंत्र बँकिंग सेवा उघडण्याची योजना आखत आहेत.

• ई-कॉमर्स वितरण

ई-कॉमर्समध्ये भरभराट आणि कॅश-ऑन-डिलीव्हरी कन्साइनमेंटच्या वाढत्या संख्येमुळे इंडिया पोस्टने प्री-पेड तसेच कॅश ऑन डिलीव्हरी (सीओडी) पार्सल वितरीत करण्यासाठी प्रमुख ई-कॉमर्स पोर्टल्ससह भागीदारी केली आहे.

इतर सुविधा

• मेल पावतीसाठी पोस्ट बॉक्स आणि पोस्ट बॅग
• स्पीड पोस्ट
• रहिवासाच्या पुराव्यासाठी ओळखपत्र
• इंडिया पोस्ट एटीएम
• आरएमएस (रेल्वे मेल सेवा)
• पोस्ट ऑफिस पासपोर्ट सेवा केंद्र (POPSK)
• आधार नोंदणी आणि सुधारणा.
• वेस्टर्न युनियन.
• टपाल जीवन विमा आणि ग्रामीण डाक जीवन विमा.
• बचत बँक (SB/RD/TD/MIS/SCSS/PPF/SSA)
• बचत रोख प्रमाणपत्रे.
• इंडिया पोस्ट पेमेंट्स बँक (IPPB).
• मुद्रांक विक्री

आम्ही दिलेल्या post office information in marathi माहितीमध्ये काही चुकीचे आढळल्यास आपण तत्काळ आम्हाला comment box आणि email लिहून कळवावे तुम्ही दिलेली माहिती योग्य असल्यास आम्ही त्यामध्ये नक्की बदल करू.

मित्रानो तुमच्याकडे जर इंडियन पोस्ट ऑफिस बद्दल अधिक माहिती असेल तर आम्हाला कंमेंट बॉक्स मध्ये कळवा आम्ही ते या information about indian post office in marathi या article मध्ये upadate करू, मित्रांनो हि indian post office information in marathi माहिती जर तुम्हाला आवडली असेल तर तुमच्या मित्र मंडळींमध्ये Share करायला विसरू नका. तसेच आपण या लेखाचा वापर post office schemes in marathi असा देखील करू शकता. धन्यवाद अधिक माहितीसाठी भेट द्या :इनमराठी.नेट