बिरसा मुंडा विषयी माहिती Birsa Munda Information in Marathi

Birsa Munda Information in Marathi – Birsa Munda History in Marathi Pdf बिरसा मुंडा विषयी माहिती मित्रहो, एकोणिसाव्या शतकामध्ये बिरसा मुंडा हे महान व्यक्तिमत्त्व आपल्या भारतीय स्वातंत्र्य चळवळीच्या इतिहासामधील एक महत्त्वाचे लोकनेते म्हणून उदयास आले होते. विनयशील व्यक्तिमत्त्व असणाऱ्या बिरसा मुंडा यांना त्यांच्या प्राचीन भूमी युद्धाचा वारसा कित्येक शतकानुशतके लाभलेला आहे. शिवाय, मुंडा आदिवासींच्या नेतृत्वामध्ये इसवी सनाच्या एकोणिसाव्या शतकामध्ये बंडखोर नायक ठरलेल्या बिरसा मुंडा यांनी बलाढ्य आणि आक्रमक  अशी एक चळवळ उभी केली, ज्या चळवळीला उलगुलान चळवळ असे म्हणतात.

मित्रांनो, अशा महान बिरसा मुंडा यांचा जन्म रांची जिल्ह्यामधील उलिहातू नावाच्या छोट्याशा खेड्यात दिनांक १५ नोव्हेंबर १८७५ रोजी झाला होता. बिरसा मुंडा यांचे लहानपणापासूनचे बालपण बिरहकुल कुटुंबामध्ये व्यथित झाले. मुंडा प्रथेनुसार त्यांचे नाव बिरसा असे ठेवण्यात आले.

बिरसा मुंडा आदिवासी क्रांतिकारक माहिती – Birsa Munda Information in Marathi

बालपण

बिरसा यांच्या वडिलांचे नाव सुगना मुंडा तर आईचे नाव करमी हतू असे होते. बिरसा मुंडा यांचा जन्म झाल्यानंतर त्यांचे कुटुंब आपला कौटुंबिक उदरनिर्वाह पार पाडण्यासाठी रोजगाराच्या शोधामध्ये  उलिहातू या खेड्यातून कुरुंबड्यात स्थायिक झाले होते. कुरुंबड्यात स्थलांतरित झाल्यानंतर मुंडा कुटूंब दिवसभर शेतामध्ये काबाडकष्ट करून आपले जीवन जगत होते.

अशा पद्धतीने, बांबूच्या छोट्याश्या अशा झोपडीत वाढलेला बिरसा लहानपणापासूनच आपल्या सवंगड्यांसह वाळूच्या ढिगामध्ये खेळत असायचा. थोडंसं मोठ झाल्यावर बिरसा यांना गावाजवळच्या एका जंगलामध्ये मेंढरं चरवण्यासाठी घेऊन जावे लागत असे.

खरंतर, बिरसा यांच्या कुटुंबाची आर्थिक परिस्थिती पहिल्यापासूनच हलाखीची असल्यामुळे बिरसा थोडे मोठे झाल्यावर त्यांच्या कुटुंबियांनी त्यांना त्यांच्या मामाच्या अयुभातु या गावी पाठवण्याचा निर्णय घेतला. मामाच्या गावी गेल्यावर बिरसा अयुभाटू या गावामध्ये दोन वर्षे राहिले आणि त्यांनी आपले प्राथमिक शिक्षण सकळा येथून पूर्ण केले.

सगळ्यात विशेष म्हणजे बिरसा मुंडा यांना लहानपणापासूनच स्वतःच्या परिस्थितीची जाणीव होती त्यामुळे, ते अभ्यासामध्ये खूप हुशार होते. बिरसा यांनी त्यांच्या शाळेतील गुरु जयपाल नाग यांच्याकडून प्राथमिक शिक्षण पूर्ण केले आणि त्यानंतर त्यांना जर्मन मिशन स्कूलमध्ये प्रवेश घेण्यासाठी सांगण्यात आले.

परंतु, मुंडांच्या काळी ख्रिश्चनच्या शाळेत प्रवेश मिळविण्यासाठी ख्रिश्चन धर्म स्वीकारणे अत्यावश्यक होते, त्यामुळे पुढील शिक्षण घेणे गरजेचे असल्यामुळे बिरसाला नाईलाजाने आपला धर्म बदलून ख्रिश्चन धर्म स्वीकारावा लागला. असे असले तरी, स्वतःच्या धर्माबद्दल आदर असल्यामुळे काही वर्ष लोटल्यानंतर बिरसाने ख्रिश्चन शाळा सोडली.

कारण, ख्रिश्चनच्या शाळेमध्ये आदिवासींच्या धर्माबद्दल त्याचबरोबर, संस्कृतीबद्दल नक्कल अथवा खिल्ली उडवली जायची. त्यामुळे, ख्रिश्चन शाळेतील अशा प्रकारचे वर्तन बिरसा मुंडा यांना अजिबात आवडत नव्हते.

लहानपणापासून सगळ्यांमध्ये प्रेमाने मिळून-मिसळून आनंदाने राहण्याचा बिरसा मुंडा यांचा स्वभाव होता. त्यामुळे, आपल्या तरुण वयामध्ये बिरसा यांनी समवयस्क आणि समविचारी सहकार्यांचे एकत्रितपणे संघटन केले. बिरसा लहान असताना त्यांच्या वडिलांचे म्हणजे सुगन मुंडा यांचे जबरदस्तीने धर्मांतरण केले गेले होते.

त्यामुळे, बिरसा यांच्या मनामध्ये ख्रिस्ती मिशनऱ्यांचा आणि ब्रिटिशांबद्दलचा राग तीव्रतेने भरला होता. शिवाय, अशा परिस्थितीमध्ये मुंडा यांच्या समाजातील अशिक्षित आदिवासी लोकांवर इंग्रज लोकांकडून केला जाणारा अमानुष अन्याय आणि अत्याचार पाहून ब्रिटिश अधिकाऱ्यांना त्यांच्या कृत्याबद्दल धडा शिकवण्याचा विचार बिरसा यांनी  केला.

तसेच, बिरसा मुंडांनी गोडगेडा या ग्रामीण भागातील स्वामी आनंद पांडे यांना आपल्या गुरुच्या  स्थानी मानले होते आणि त्यांच्याच आशीर्वादाने व त्यांच्या मदतीने आपल्या देशातील ब्रिटिश सरकारच्या अत्याचाराविरोधात बिरसा मुंडा यांनी छोटा नागपूर या भागामध्ये इसवी सन १८९५ साली मोठा लढा उभा केला.

त्यांनी उभारलेल्या या लढ्यामुळे ब्रिटिश पोलिसांनी बिरसा यांना अटक केली आणि तुरुंगात असताना त्यांचा अमानुषपणे छळ सुरू केला. अखेर, ब्रिटिश सरकारच्या अत्याचारामुळे दिनांक ९ जून १९०० मध्ये बिरसा मुंडा यांचा रांची कारागृहात मृत्यू झाला. त्यांनी केलेल्या कार्यामुळे बिरसा मुंडा या थोर मानवाला समाजाने जननायक हा किताब बहाल केला.

जीवनाची जडणघडण

बिरसा मुंडा यांनी इसवी सन १८८६ ते १८९० या कालावधीत चैबासा याठिकाणी वास्तव्य केले होते. खरंतर, हा चार वर्षांचा कालखंड जर्मन आणि रोमन कॅथोलिक ख्रिश्चन आंदोलनाचा कालखंड म्हणून सगळीकडे ओळखला जातो. या कारणामुळे बिरसा यांच्या वडिलांनी म्हणजे सुगन मुंडा यांनी ख्रिश्चन शाळेतून आपल्या मुलाचे म्हणजेच बिरसा यांचे नाव काढून घेतले होते.

शिवाय, चैबासा हे ठिकाण त्याकाळी असलेल्या सरदारांच्या साम्राज्याच्या राजधान्यांपासून भरपूर दूर नव्हते. सरदारांच्या या चळवळीमध्ये ब्रिटिश शिपायांनी बिरसाला असे कारस्थान करून पकडले की धर्मविरोधी आणि सरकारविरोधी त्यांच्या नावावर शिक्का मारण्यात आला. यानंतर इसवी सन १८९० मध्ये चैबासा हे ठिकाण सोडून दिल्यानंतर बिरसा मुंडाने आणि त्याच्या कुटुंबाने जर्मन मिशनचे सदस्यत्व कायमस्वरूपी सोडून दिले.

सरदारांच्या विरोधामध्ये आदिवासी लोक ख्रिश्चन होऊ लागले आणि त्यामुळे त्याकाळी चाललेल्या भारत छोडो या आंदोलनासोबतच बिरसा मुंडा हे त्यांच्या मूळ व पारंपरिक पद्धतीने चालत आलेल्या आदिवासी धार्मिक व्यवस्थेकडे वळले. दुसऱ्या बाजूला वाढत्या सरदार आंदोलनामुळे मुंडानी कोर्बेरा देखील सोडला.

पोरहाट नावाच्या परिसरातील पेरींगच्या गिडियूनच्या नेतृत्वाखाली असलेल्या संरक्षित जंगलामध्ये बिरसा मुंडा यांच्या पारंपारिक अधिकारांवर करण्यात आलेल्या निर्बंधांवर लोकप्रिय असहिष्णुतेमुळे करण्यात आलेल्या चळवळीमध्ये मुंडा यांनी सहभाग घेतला.

इसवी सन १८९३ ते १८९४ च्या दरम्यान त्याकाळी ग्रामीण भागांमध्ये असलेली सर्व कचऱ्याची जमीन, ज्याची मालकी सरकारमध्ये निहित होती, ती मालकी इसवी सन १८८२ च्या भारतीय वन अधिनियम सातच्या अंतर्गत संरक्षित जंगलामध्ये गृहीत धरण्यात आली.

सिंहभाममध्ये पलामू आणि मानभूमप्रमाणे आदिवासी वस्ती सुरू करण्यात आली आणि त्यासाठी त्यावर अनेक उपाय देखील योजण्यात आले. अशी अनेक काम चालू असताना वन-निवासी समुदायांचे हक्क निश्चित करण्याचे कामदेखील हाती घेतले गेले.

जंगलामध्ये असलेल्या गावांना सोयीस्कर आकाराच्या ब्लॉकमध्ये ठळक केले गेले, ज्यामध्ये केवळ गावांचीच नव्हे तर खेड्यांच्या उणीवा पूर्ण करण्यासाठी लागवड करण्यायोग्य कचरा जमीन देखील आहे. इसवी सन १८९४ मध्ये बिरसा मुंडा हे एक शक्तिशाली तरुण त्याकाळी हुशार आणि बुद्धिमान बनले.

त्यांनी अनेक वेळी गारबरा येथील डांबरी टँक दुरुस्त करण्याचे काम स्वतः पूर्ण केले. बिरसा मुंडा यांनी आपल्या आयुष्याच्या नंतरच्या एका टप्प्यावर एकाग्रतेवर विशेष असा भर दिला. खरंतर, बिरसा मुंडा हा त्याकाळच्या शेतकऱ्यांमधील सगळ्यात कमी दर्जा असलेल्या  गुलाबांमधून उगवला होता, जो स्वतःच्या कर्तुत्वाने आणि नावाने इतरांपेक्षा भिन्न होता.

शिवाय, मुंदारी खुंटकट्टी व्यवस्थेमध्ये अतिशय कमी अधिकारांचा आनंद घेतात. संस्थापक वंशाच्या सदस्यांनी आपल्या सगळ्या विशेषाधिकारांचे एकाधिकार केले होते, तरीदेखील शेती-उत्पादकांपेक्षा त्यांची ही पद्धत अजिबात चांगली नव्हती.

एका नोकरीच्या शोधात गावाकडच्या ठिकाणापासून चालत आलेल्या लहान मुलाच्या रूपामध्ये बिरसाचा स्वतःचा एक अनुभव खरंच किती आश्चर्यजनक आहे. त्याच्या हुशारिमुळे  त्याला शेतीविषयक प्रश्न आणि वनविषयक गोष्टींमध्ये अंतर्दृष्टी देण्यात आली; अशा रीतीने, बिरसा मुंडा हा  निष्क्रिय नसलेला प्रेक्षक होता, परंतू अतिपरिचित आंदोलनात सक्रिय सहभागी देखील होता.

नवीन धर्म आणि आदिवासी चळवळ

परमेश्वराचा संदेशवाहक आणि नवीन धर्माचा संस्थापक होण्यासाठीचा बिरसा मुंडाचा दावा ब्रिटिश मिशनऱ्यांसाठी अयोग्य ठरला होता. मुंडाच्या पंथातही ख्रिश्चन धर्म आणि मुख्यत्वे सरदार होते. बिरसा मुंडाच्या कराराची सोपी व्यवस्था कर आकारणी करणाऱ्या ख्रिश्चन चर्चच्या विरोधात होती.

बिरसा मुंडा, ओरेन्स आणि खारीस नवीन संदेष्टा बघण्यासाठी आणि त्यांच्या आजारांपासून मुक्त होण्यासाठी चाळकडकडे निघाले होते. त्याकाळी ब्रिटिशांनी असा दावा केला की बिरसा मुंडा कॉलरामुळे मरण पावला. परंतू, बिरसा मुंडा यांना या रोगाची लक्षणे कधीही नव्हती.

२५ वर्षांच्या अल्प कालावधीसाठी त्यांनी आपले आयुष्य व्यथित केलेले असले, तरीदेखील त्यांनी आदिवासींच्या मनोदशेला उत्तेजन दिले आणि त्या सर्वांना छोटा नागपुरच्या एका छोट्याशा शहरात देखील आणले. त्यांच्या मृत्यूनंतर ब्रिटीश शासकांना दहशतवादाचा सामना करावा लागला होता.

                    तेजल तानाजी पाटील

                       बागीलगे, चंदगड.

आम्ही दिलेल्या birsa munda information in marathi language माहितीमध्ये काही चुकीचे आढळल्यास आपण तत्काळ आम्हाला comment box आणि email लिहून कळवावे तुम्ही दिलेली माहिती योग्य असल्यास आम्ही त्यामध्ये नक्की बदल करू.

मित्रानो तुमच्याकडे जर बिरसा मुंडा विषयी माहिती मराठी बद्दल अधिक माहिती असेल तर आम्हाला कंमेंट बॉक्स मध्ये कळवा आम्ही ते या birsa munda history in marathi PDF या article मध्ये upadate करू, मित्रांनो हि information about veer birsa munda in marathi माहिती जर तुम्हाला आवडली असेल तर तुमच्या मित्र मंडळींमध्ये birsa munda book in marathi Share करायला विसरू नका धन्यवाद अधिक माहितीसाठी भेट द्या :इनमराठी.नेट