पेंच राष्ट्रीय उद्यान माहिती Pench National Park Information in Marathi

Pench National Park Information in Marathi पेंच राष्ट्रीय उद्यान मराठी माहिती माणसाने आज इतकी प्रगती केलीय. बघावं तिकडे उंचच उंच इमारती, गाड्या, तंत्रज्ञान पण त्यामुळे माणसालाच आता जागा कमी पडायला लागली आणि माणसाने जंगलच्या जंगल नष्ट करायला सुरुवात केली आणि त्या जागेवर आपली सिमेंट ची जंगल उभी केली. त्यामुळे माणसाचा फायदा झाला पण प्राणी नष्ट व्हायला लागले. त्यांचा अधिवास संपुष्टात यायला लागला. त्यामुळे काही जंगल ही सुरक्षित ठेवण्यासाठी मग नॅशनल पार्क उभे करण्यात आले. माणसांपासून सुरक्षित जिथे प्राणी सुरक्षित राहू शकतात. अशीच भरपूर नॅशनल पार्क भारतात आहेत. त्यापैकीच एक प्रसिद्ध असे एक नॅशनल पार्क म्हणजे पेंच नॅशनल पार्क. आज त्याबद्दल माहिती घेऊ.

pench national park information in marathi
pench national park information in marathi

पेंच राष्ट्रीय उद्यान मराठी माहिती – Pench National Park Information in Marathi

घटकपेंच नॅशनल पार्क
स्थानमध्य प्रदेश, भारत
स्थापना1975
क्षेत्र257.3 किमी²
जवळचे शहरसिवनी
नियामक मंडळराज्य वन विभाग

पेंच नॅशनल पार्क

पेंच राष्ट्रीय उद्यान हे भारताच्या मध्य प्रदेश राज्यातील एक राष्ट्रीय उद्यान आहे. ज्याची स्थापना १९७५ मध्ये २५७.२६ किमी² (९९.३३ चौरस मैल) क्षेत्रासह झाली. यात पेंच व्याघ्र प्रकल्पाचा समावेश आहे आणि त्याचे नाव उत्तरेकडून दक्षिणेकडे उद्यानातून वाहणाऱ्या पेंच नदीवरून पडले आहे.

जे उद्यानाला अनुक्रमे पश्चिम आणि पूर्वेकडील भागांमध्ये विभाजित करते. सिवनी आणि छिंदवाडा जिल्ह्यांचे चांगले जंगल असलेले क्षेत्र. १९६५ मध्ये हे अभयारण्य घोषित करण्यात आले. १९७५ मध्ये ह्याला राष्ट्रीय उद्यानाचा दर्जा प्राप्त झाला आणि १९९२ मध्ये व्याघ्र प्रकल्प म्हणून नोंदणी करण्यात आली.

राष्ट्रीय उद्यानात कोरडी पर्णपाती जंगले आणि वाघ, विविध प्रकारची हरणं आणि पक्ष्यांसह अनेक प्राणी आणि वनस्पती आहेत. २०११ मध्ये या उद्यानाला “सर्वोत्कृष्ट व्यवस्थापन पुरस्कार” मिळाला.

इतिहास

सध्याच्या पेंच व्याघ्र प्रकल्पाचे क्षेत्र ऐन-ए-अकबरीमध्ये वर्णन केले गेले आहे आणि रुडयार्ड किपलिंगच्या द जंगल बुकची मध्ये याची स्थापना आहे. त्याचे पात्र मोगली पेंच राष्ट्रीय उद्यानावर आधारित आहे. हे उद्यान मोगली जमीन म्हणूनही प्रसिद्ध आहे. पेंच राष्ट्रीय उद्यान १९७७ मध्ये अभयारण्य म्हणून सांगितले गेले होते, परंतु १९८३ मध्ये त्याला राष्ट्रीय उद्यानाचा दर्जा प्राप्त झाला.

नंतर १९९२ मध्ये, हे पेंचटाइगर रिझर्व म्हणून ओळखले गेले, जे ७५८ चौरस किलोमीटर क्षेत्र व्यापते. पेंच राष्ट्रीय उद्यान २९२.८५ चौरस किमी व्यापलेल्या रिझर्व्हचे मध्य क्षेत्र आणि मोगली पेंच वन्यजीव अभयारण्य ११८.३० चौ. क्षेत्रफळाचे किमी., राखीव वन, महसूल जमीन आणि संरक्षित वन यांनी बनवलेला बफर झोन ३४६.७३ चौरस किमी व्यापतो.

वैशिष्ट्ये

पेंच राष्ट्रीय उद्यानात एकूण ७५८ किमी² (२९३ चौरस मैल) जागा समाविष्ट आहे. त्यापैकी २९९ किमी² (११५ चौरस मैल) कोर, पेंच राष्ट्रीय उद्यान कोर क्षेत्र आणि मोगली पेंच अभयारण्य आहे. उर्वरित ४६४ किमी² (१७९ चौरस मैल) जागेवर बफर झोन तयार केले गेलेले आहे.

संरक्षित क्षेत्र सातपुडा पर्वतरांगाच्या दक्षिणेकडील भाग हा छोट्या टेकड्या आणि साठवलेल्या सागवान मिश्र जंगलांनी व्यापलेला आहे. त्याची उंची ४२५ ते ६२० मीटर (१,३९४ ते २,०३४ फूट) पर्यंत आहे. त्याचे तापमान डिसेंबरमध्ये ४° C (३९ ° F) ते मे मध्ये ४२° C (१०८ ° F) पर्यंत बदलते. इथे सरासरी पाऊस १,३०० मिमी (५१ इंच) पर्यंत पडतो.

वनस्पती

उद्यान परिसरातील वनक्षेत्रात साजा, बिजयासल, लेंडिया, हलदु, धौरा, सलाई, आवळा, अमलता यासारख्या इतर प्रजातींसह सागवानीचा समावेश आहे. मैदान गवत, झाडे, झुडपे आणि रोपांच्या चक्रव्यूहाने झाकलेले आहे. ठिकठिकाणी बांबूही आढळतात.

विखुरलेली पांढरी कुलू झाडे, ज्यांना ‘भूत वृक्ष’ असेही म्हटले जाते ते हिरव्या रंगाच्या विविध रंगांमध्ये स्पष्टपणे उभे राहतात. या भागातील वन्यजीव आणि आदिवासी लोकांसाठी आणखी एक महत्त्वाचे झाड म्हणजे महुआ. या झाडाची फुले सस्तन प्राणी आणि पक्षी खातात, तसेच आदिवासी लोक अन्न म्हणून आणि बिअर तयार करण्यासाठी कापतात.

वन्यजीव

पेंच राष्ट्रीय उद्यान वन्यजीव, वनस्पती आणि प्राण्यांसाठी ओळखले जाते. आपण येथे रॉयल बंगाल वाघ आणि बिबट्या पाहू शकता. पेंच राष्ट्रीय उद्यान “पक्ष्यांसाठी” देखील प्रसिद्ध आहे. घुबड प्रजनन हे पेंच राष्ट्रीय उद्यानात आणखी एक आकर्षण आहे. यात स्थलांतरित आणि भारतीय पिट्टा, मलबार पाईड हॉर्नबिल, ग्रे हेडेड फिशिंग या दोन्ही प्रकारांचा समावेश आहे.

गरुड, ऑस्प्रे, पांढऱ्या डोळ्यांचा बुझार्ड, इ. मान्सून आणि हिवाळ्यानंतर अनेक स्थलांतरित पक्षी जसे की बारहेड गिझ, ब्राह्मणी बदक, पोचर्ड्स, कूट्स इ. उद्यानात सुमारे ४० बंगाल वाघ, सस्तन प्राण्यांच्या ३९ प्रजाती, सरीसृपांच्या १३ प्रजाती, उभयचरांच्या ३ प्रजाती आहेत.

सामान्यतः पाहिले जाणारे वन्यजीव म्हणजे चितळ, सांबर, नीलगाय, रानडुक्कर, आणि जर्द तसेच भारतीय बिबट्या, आळशी अस्वल, भारतीय लांडगा, जंगली कुत्रा, साहुल, माकडे, जंगल मांजर, कोल्हा, धारीदार हायना, गौर, चार शिंगे काळवीट आणि भुंकणारे हरण उद्यानात राहतात. हे उद्यान पक्ष्यांच्या जीवनासाठी देखील समृद्ध आहे.

वन्यजीव अधिकाऱ्यांच्या अंदाजानुसार, उद्यानात अनेक स्थलांतरित प्रजातींसह २१० पेक्षा जास्त प्रजाती आहेत. त्यापैकी काही म्हणजे मोर, जंगल पक्षी, कावळा तीळ, किरमिजी-ब्रेस्टेड बार्बेट, रेड-व्हेंट बुलबुल, रॅकेट-शेपटीचे ड्रोंगो, इंडियन रोलर, मॅग्पी रॉबिन, कमी शिट्ट्या टील, पिनटेल, शॉवेलर, एग्रेट आणि हेरन्स, मिनिवेट, ओरिओल, वॅगटेल, मुनिया, मैना, जलपक्षी आणि सामान्य किंगफिशर.

पेंच राष्ट्रीय उद्यानातील आकर्षणे

  • सीताघाट

हे ठिकाण वळण मार्ग आहे जो पेंच नदीच्या काठाजवळ आहे, खडक आणि कलात्मक दिसणारी झाडे. उन्हाळ्याच्या हंगामात, पांढरी फुले आणि झुडुपे बँकासह सर्वत्र फिरतात. ही फुले पूर्ण उमलताना पाहण्यासाठी, सकाळी लवकर भेट देणे आवश्यक आहे. वन्यजीवांच्या दर्शनासाठी हे ठिकाण एक भव्य ठिकाण असल्याचे दिसून येते.

  • अलिकट्टा

हे ठिकाण आणखी एक रोमांचक आकर्षण आहे ज्यात गवताळ प्रदेशाचे आकर्षक क्षेत्र आहे, जिथे प्राण्यांचेही निरीक्षण केले जाते. संध्याकाळच्या वेळी, हजारो ठिपके असलेल्या हरणांचा समावेश असलेले चराईचे उत्कृष्ट दृश्य आहे. या ठिकाणापासून सुरू होणाऱ्या हत्तीच्या स्वारीचाही आनंद घेता येतो.

  • छिंदीमत्त रस्ता

खडकाळ टेकड्यांवर प्रवास करून, हे विशाल पेंच जलाशयातील आवडीचे ठिकाण मानले जाते. खडकाळ खडक चित्तांसाठी प्रचंड ठिकाणे बनवतात. ईगल्स, बझर्ड्स आणि हॉक्स सारख्या इतर प्रजाती त्यांच्या घरट्यांवर फिरताना दिसतात.

  • बोधनला रेंज

हा परिसर पर्यटकांसाठी पाहण्यासारखा आहे. ती उतार टेकडी, बांबूच्या जंगलापासून सुरू होऊन उद्यानाच्या सीमेजवळील एका विशाल तलावापर्यंत आहे. हे रॅप्टर्ससाठी एक परिपूर्ण क्षेत्र आहे.

भेट देण्याच्या वेळा आणि जवळचे स्टेशन

उद्यानाला भेट देण्याचा उत्तम काळ नोव्हेंबर ते मे दरम्यान आहे. उद्यान सकाळी ६ ते १०.३० आणि दुपारी ३ ते ६ दरम्यान अभ्यागतांसाठी खुले आहे. जुलै, ऑगस्ट आणि सप्टेंबर दरम्यान उद्यान बंद राहते. उद्यानात रस्ता आणि रेल्वेने प्रवेश करता येतो.

सर्वात जवळचे विमानतळ, रेल्वे स्टेशन डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर आंतरराष्ट्रीय विमानतळ, नागपूर आहे आणि सर्वात जवळचे शहर सिवनी आहे. बसने पार्कला जाता येते. तुरीया हा पेंच जवळील हायवे स्टॉप आहे.

प्रत्येक फाटकातून प्रत्येक वेळापत्रकासाठी निश्चित कोटासह दिवसातून दोनदा प्रत्येक फाटकातून खुल्या जीप सफारींना परवानगी आहे. एकेकाळी हत्ती सफारी आयोजित केली जात असे, परंतु आजकाल ते बंद केले गेले आहेत.

आम्ही दिलेल्या pench national park information in marathi language माहितीमध्ये काही चुकीचे आढळल्यास आपण तत्काळ आम्हाला comment box आणि email लिहून कळवावे तुम्ही दिलेली माहिती योग्य असल्यास आम्ही त्यामध्ये नक्की बदल करू.

मित्रानो तुमच्याकडे जर काझीरंगा अभयारण्याबद्दल अधिक माहिती असेल तर आम्हाला कंमेंट बॉक्स मध्ये कळवा टी योग्य असल्यास आम्ही ते या pench national park information in marathi wikipedia या article मध्ये upadate करू. मित्रांनो हि information about pench national park in marathi माहिती जर तुम्हाला आवडली असेल तर तुमच्या मित्र मंडळींमध्ये Share करायला विसरू नका धन्यवाद  अधिक माहितीसाठी भेट द्या :इनमराठी.नेट

Leave a Comment

error: छे.. छे... असं अजिबात चालणार नाही !!